Posiadanie dziecka wiąże się z wieloma obowiązkami. Jednym z nich jest właśnie obowiązek alimentacyjny. Będąc w sytuacji, kiedy do sądu wpłynął wniosek o ich zasądzenie, wiele osób zadaje sobie pytania m.in. dotyczące okresu, w jakim należy je płacić, oraz od czego zależy ich wysokość. Poniższy artykuł ma na celu pomoc w udzieleniu odpowiedzi oraz rozwianie innych wątpliwości dotyczących tej tematyki.
Obowiązek alimentacyjny — podstawa prawna
Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka został uregulowany w Ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (z późniejszymi zm.). Zgodnie z brzmieniem jego art. 133§1 „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”. Tym samym warto zauważyć, iż nie jest wskazana górna granica wiekowa dziecka. A zatem rodzice mają obowiązek utrzymywania dziecka zarówno małoletniego, jak i pełnoletniego — jeżeli nie jest on w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb. Oczywiście ustawodawca przewidział w tej sytuacji wyjątki. Obowiązek alimentacyjny nie będzie musiał być wykonywany w przypadku, gdy:
– Jego spełnienie przez rodzica wiąże się z nadmiernym dla niego uszczerbkiem, lub
– Dziecko nie dokłada starań, aby się usamodzielnić.
Ponadto kwestie alimentów reguluje również Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. To właśnie jej przepisy opisują, w jaki sposób działa Fundusz Alimentacyjny, i w jakich sytuacjach można skorzystać z takiej formy pomocy wyegzekwowania alimentów od rodzica uchylającego się od tego obowiązku.
Ważne jest, że obowiązek alimentacyjny nie wynika z faktu pozostawania w związku małżeńskim. A zatem każdemu dziecku się one należą — niezależnie od tego, czy rodzice są razem, rozwiedli się, są w separacji, czy nigdy nie zawarli związku małżeńskiego. Podstawą ich ustalenia jest wpisanie danej osoby do aktu urodzenia!
Wysokość obowiązku alimentacyjnego
Przeglądając różnorodne fora związane z tematyką alimentów, wielokrotnie pada pytanie: jaka kwota alimentów? Nie można jednak w tym przypadku podać konkretów, bowiem to zależy od wielu czynników. A zatem należy wziąć pod uwagę:
1. Potrzeby uprawnionego do alimentów dziecka — pod uwagę brane są potrzeby podstawowe, typu: wyżywienie, ubrania, rzeczy niezbędne do szkoły (np. podręczniki, zeszyty), lekarstwa, opłaty mieszkaniowe, zajęcia dodatkowe (np. szkoła językowa, szkółka piłkarska, nauka gry na instrumencie). Oprócz tego brane są pod uwagę wydatki związane z rozwojem duchowym i kulturalnym dzieckiem (np. wyjścia do kina, teatru, muzeum);
2. Możliwości zarobkowe — wiele osób pozostaje w błędnym przekonaniu, że wysokość alimentów zależy jedynie od uzyskiwanych dochodów. W rzeczywistości jednak sąd bierze pod uwagę również możliwe do uzyskania dochody. A więc sprawdza się, ile zarabia średnio osoba z danym wykształceniem, stażem, itp.
Nie ma zatem jednej konkretnej kwoty. To, jaka ona ostatecznie będzie zasądzona, zależy od wielu czynników, które dokładnie poddawane są wyliczeniom i dokumentowane. Należy jednak podkreślić, iż dzieci mają mieć standard życia zapewniony na równi z rodzicami.
Czy można zmienić wysokość alimentów?
Bardzo często można spotkać się z sytuacją, że w czasie wykonywania obowiązku alimentacyjnego przez jednego z rodziców jego sytuacja życiowa się zmieniła. Wysokość jego zarobków mogła ulec zmniejszeniu, lub wręcz odwrotnie powiększeniu. W takim przypadku można złożyć do sądu powództwo o zmianę ich wysokości. Wówczas wykazuje się, że:
1. Zmieniły się potrzeby dziecka;
2. Możliwości zarobkowe zobowiązanego się zwiększyły.
Tak jak zostało to już wskazane powyżej, dzieci mają mieć zapewnioną stopę życiową na równi z rodzicami. Jeżeli więc zachodzi zmiana w sytuacji materialnej zobowiązanego, przekłada się to jednocześnie na wysokość alimentów.
Ponadto należy zauważyć, iż o zmianę może wnioskować również sam zobowiązany do wykonywania obowiązku alimentacyjnego. W sytuacji np. gdy zmniejszyły się potrzeby dziecka (typu: zakończenie pobierania korepetycji) wysokość alimentów również się zmniejszy.
Obowiązek alimentacyjny na dorosłe dziecko
Przepisy prawa nie wskazują górnej granicy wiekowej dziecka, wobec którego rodzic musi spełniać obowiązek alimentacyjny. Trzeba jednak zauważyć, że w tym przypadku dorosła już osoba również musi dokładać odpowiednich starań do usamodzielnienia się. Jeżeli zatem chce podjąć naukę w szkole wyższej (studiować), obowiązek alimentacyjny nadal będzie trwał. Dziecko jednak faktycznie musi się uczyć, tzn. uczęszczać na zajęcia, wykazywać chęci do kształcenia itp. Jeżeli bowiem dziecko np. opuszcza wykłady, nie podchodzi do egzaminów, obowiązek ten ustaje.
Podsumowanie
Obowiązek alimentacyjny musi wykonywać każdy rodzic, który wpisany jest do aktu urodzenia. Jeżeli utrzymywanie dziecka jest zaniedbywane, można wystąpić z odpowiednim wnioskiem do sądu, przez co formalnie zostanie ustalona konkretne kwota. Trzeba jednak pamiętać, że alimenty to nie tylko jedzenie i ubrania, ale również i inne potrzeby dziecka, w tym również kulturalne. Ponadto jego stopa życiowa musi być na równi z rodzicami. Warto wspólnie (z drugim rodzicem) ustalić kwotę, która będzie miesięcznie przekazywane na utrzymywanie dziecka, bo to właśnie dzięki temu można uniknąć batalii sądowej.